Het begrip HSP of hoog sensitief persoon hoor je meer en meer vallen. Dit begrip is sedert 1992 geïntroduceerd door de Amerikaanse psychotherapeute Elaine Aron. Hooggevoeligheid komt volgens haar onderzoek onder 15-20% van de bevolking voor, zowel bij mannen als vrouwen. Hooggevoeligheid is geen aandoening en zeker geen ziekte, het is een karaktereigenschap, die met al zijn voordelen gebruikt kan worden. Deze mensen hebben een aanzienlijk gevoeliger, sterker ontwikkeld centraal zenuwstelsel, waardoor dagelijkse prikkels moeilijker verwerkt kunnen worden en belastende gevolgen kunnen hebben. De herkenning van hoogsensitiviteit vormt een omslagpunt in het leven van hoogsensitieve personen. Het is voor hen een eyeopener om te begrijpen hoe dit van invloed is op hun dagelijks functioneren. Deze mensen worden gemakkelijk overprikkeld door hun omgeving en trekken zich vaak terug om hun batterij weer op te laden en een soort inwendige rust te ervaren. Hun zenuwstelsel filtert de prikkels op een andere manier, waardoor zij ineens een wisselende stemming vertonen. Zij resoneren vaak met de stemming van mensen om hen heen. Er zijn veel kenmerken van HSP te noemen, maar drie aspecten zijn kenmerkend voor hoogsensitieven, namelijk veel en heel subtiel waarnemen, diep nadenken alvorens te handelen en snel overprikkeld zijn.

Kan HSP gemeten worden?

De HSP-schaal is een zelftest die bestaat uit een 23-tal vragen. De zelftest werd ontwikkeld door Elaine Aron en Arthur Aron (1997). Dit gebeurde aan de hand van kwalitatieve interviews met hoogsensitieve personen. Er is een versie voor kinderen en volwassenen. De vragenlijst is ontworpen om de individuele verschillen te meten bij hooggevoeligheid en meet de gevoeligheid aan verschillende stimuli zoals pijn, cafeïne, honger, hevige films en hevig lawaai. In verschillende wetenschappelijke onderzoeken werden de psychometrische eigenschappen van de HSP-schaal onderzocht. De resultaten toonden aan dat deze schaal valide en betrouwbaar is om het concept hooggevoeligheid te meten. Welke actoren of oorzaken spelen mee in hooggevoeligheid Een Hoog Sensitief Persoon is een individu die gevoeliger is voor indrukken en subtieler nuances waarneemt dan gemiddeld. De grondoorzaak is van psychologische aard. Hooggevoeligheid blijkt aangeboren en genetisch bepaald te zijn. Blijkbaar hebben HSP’s een gevoeliger zenuwstelsel en worden hierdoor intern en extern sterker geprikkeld dan de doorsnee mens. De mensen rond een hooggevoelige persoon hebben er wellicht moeite mee, doordat zij afwijken van de gemiddelde norm. Een HSP krijgt aldus te verwerken dat zij niet zichzelf mogen zijn. Dat is in vrijwel alle gevallen één van de grondoorzaken van de huidige problemen van een hooggevoelig persoon, het idee van de buitenwereld (ouders, familie, vrienden, leraren) niet te mogen zijn wie je bent. Indien dit idee van nietok-zijn maar lang genoeg voortduurt en door jezelf automatisch wordt gelooft, kan het zelfs zo zijn dat je op een gegeven moment helemaal niet meer weet wie je bent. HSP’s zijn door de externe indrukken automatisch de aandacht gaan richten op die anderen, op de buitenwereld, met als gevolg dat zij als hooggevoelig persoon ‘buitenstebinnen’ zijn gaan leven. Niet verwonderlijk dat heel de buitenwereld zomaar binnenkomt en hen dan parten speelt. Elk moment van de dag doen zij, zowel bewust als onbewust, indrukken op via hun vijf zintuigen: horen, zien, voelen, ruiken en proeven. Een HSP beleeft deze sensaties intenser dan de gemiddelde ander. Zij worden over het algemeen ‘fijnbesnaarder’ geboren. Het zenuwstelsel neemt meer details waar en deze prikkels worden intensiever en uitgebreider gefilterd. Ook een moeilijke jeugd of latere traumatische ervaringen kunnen leiden tot een hoge gevoeligheid. Hoogsensitieve personen ontvangen veel meer omgevingssignalen dan anderen vanwege hun overontwikkelde zintuiglijke waarnemingsvermogen. Daardoor worden externe prikkels zoals geluiden, gesprekken, geuren, spanningen, stress en emoties extreem duidelijk en intens waargenomen. Doordat de hersenen van hooggevoelige personen veel frequenter en intenser worden geprikkeld, kan mentale en emotionele overbelasting ontstaan. Verkeerde omgang met hooggevoeligheid kan leiden tot vermoeidheidsklachten, chronisch vermoeidheidssyndroom, fibromyalgie, overspannenheid of zelfs een burn-out. Deze mentale en emotionele overbelasting veroorzaakt een emotionele of limbische stress, die van een heel andere aard is dan de bijnierstress. Hooggevoeligheid kan een grote kwaliteit worden indien je het positief kan integreren in je leven. Je kan intenser genieten, je beter afstemmen op en inleven in anderen en sneller gevaren signaleren. Vaak ben je heel creatief niet alleen in kunst en muziek, maar ook in het bedenken van verrassende ideeën en oplossingen. In heel wat gevallen gaat hooggevoeligheid ook samen met hoogbegaafdheid. De valkuilen van hoog gevoeligheid zijn overprikkeling, faalangst en een te groot verantwoordelijkheidsgevoel. Het is voor ouders en leerkrachten van groot belang dat zij dit vroegtijdig herkennen en kinderen daarin begeleiden om de kans op leer- en gedragsproblemen te voorkomen of te verkleinen. Omgaan met hoogsensitiviteit Epigenetische factoren Uit de epigenetica weten wij dat genen en DNA positief kunnen beïnvloed worden. HSP’s moeten zich bewust worden van hun aangeboren eigenschap en hun levenswijze zoveel mogelijk daaraan aanpassen. Dit kan je bereiken door meer rust te nemen, vaker alleen te zijn of de natuur en de stilte op te zoeken en vooral elke overprikkeling beperken. Vermijd aldus drukke, competitieve mensen en omgevingen, minder proberen om ‘erbij te horen’, dichter bij je gevoel komen en je eigen weg gaan. Probeer ook schuld- of minderwaardigheidsgevoelens los te laten en vooral niet in competitie te gaan met of conformatiegedrag te toon te spreiden met niet-HSP’s. Al deze overtuigingen beïnvloeden zeer sterk de expressie van de genen en zullen positieven effecten nalaten. Door deze positieve overtuigingen van de aangeboren kwaliteiten en beter leren omgang met de hoogsensitieve eigenschappen zullen veel HSP’s daarom een gelukkiger geestelijk leven kunnen leiden. Hooggevoeligheid brengt volgens Elaine Aron veel waardevolle eigenschappen met zich mee, waardoor een HSP vaak een ‘ideale werknemer’ is: consciëntieus, loyaal, gericht op kwaliteit en met een hoog inzicht in mensen en processen. Aron stelde ook uit onderzoek vast dat HSP’s zich meer dan gemiddeld aangetrokken voelen tot wetenschappen, kunst en adviserende of verzorgende taken. HSP’s zouden in mindere mate geschikt zijn voor allerhande leidinggevende functies en/of competitieve beroepen. Vraag naar hoogsensitieve mensen Deze wereld vraagt heel veel van hoogsensitieve mensen. Voor sommige HSP’s is het contrast zo groot dat ze zich afvragen of het ze ooit gaat lukken. Als je die andere dimensie helemaal tot jouw wereld maakt, dan kom je echt thuis. Probleem is alleen dat je dan niet meer kan werken op de manier zoals deze maatschappij dat van je verwacht. Daar raak je dan acuut overspannen van.Een HSP heeft drie troeven in handen om vanuit zijn eigen wereld in de samenleving te functioneren: 1.De mogelijkheid zich enorm te kunnen afstemmen op andere mensen; 2.Het bezit van een groot creatief potentieel; 3.Het hebben van een sterke spirituele verbinding. Dit zijn de drie wegen waarmee een HSP’er zijn eigen plek kan vinden. Neem voldoende tijd en ruimte De hoogsensitieve persoon heeft veel tijd en ruimte nodig voor zichzelf. Als die er in een relatie of op de werkvloer onvoldoende aanwezig is dan krijgt men al snel angst en is men niet meer constructief. Samenwonen, kinderen krijgen of samen werken met andere mensen zijn belangrijke situaties waarover men erg goed moet nadenken. Dat kan een zware belasting zijn en leiden tot energie-uitputting, burn-out of zelfs bijnieruitputting.

Activeer het helend vermogen van je eigen lichaam Ons lichaam is veel krachtiger om zichzelf te genezen dan we denken, op voorwaarde dat we het lichaam in de juiste toestand kunnen brengen, de ervaring van transcenderen. Meditatie wordt meer en meer overwogen om stress onder controle te houden, maar de echte ervaring van transcenderen doet veel meer. Met de juiste techniek kan door iedereen de ervaring van transcenderen eenvoudig bereikt worden, omdat het volledig natuurlijk en moeiteloos gebeurt. Transcenderen wordt door de oudste geschriften ter wereld beschreven als de hoogste menselijke ervaring, een ervaring die eigenlijk essentieel is voor onze volledige ontwikkeling. Vandaag kan men dit wetenschappelijk bevestigen, door objectief te meten wat er in het lichaam en de hersenen gebeurt tijdens Transcendente Meditatie beoefening: 1. Een uitzonderlijk diepe toestand van rust, zelfs veel dieper dan slaap. Op de grafiek van een onderzoek aan Harvard University, zien we dat bij TM-beoefening de patiënt bijna onmiddellijk in een toestand van lichamelijke ontspanning komt, die veel dieper gaat dan zelfs de diepste rust die meestal pas na enkele uren slaap bereikt wordt. Hier gemeten door een daling van zuurstofverbruik [2]. 

2. Een diep innerlijk gevoel van vrede en geluk, meetbaar via sterke dalingen van stresshormonen en stijging van gelukshormonen. Na 3 maanden TM-beoefening stelt men een significante verbetering vast voor zowel posttraumatische stressstoornis (PTSS), angst, depressie had 70% van de patiënten geen verdere behandeling nodig. Bij een controlegroep die de standaard psychotherapie behandeling kreeg, was er geen verbetering merkbaar [3].

3. Een meer efficiënt werken van de hersenen, meetbaar via EEG-metingen. Een te lage serotonine productie wordt gerelateerd aan heel wat problemen, zoals hoogsensitiviteit, emotioneel stabieler, depressie, verslaving, migraine, insomnia, Alzheimer, woede uitbarstingen, eetstoornissen enz.. Door transcenderen gebeurt een volledig spontane verbetering [4].

Referenties 1. Aron E. Hoog sensitieve Personen. Bruna Uitgevers B.V., A.W. 2013; 2. Science 27 Vol. 167 no. 3926 pp. 1751-1754 1970 Scientific American 226:84-90 1972; 3. Journal of Counseling and Development 64: 212– 215; 4. Bujatti M, Riederer, P. Serotonin, noradrenaline, dopamine metabolites in Transcendental Meditation technique. Journal of Neural Transmission 39: 257– 267,1976; 5. JC Management VOF. Feedback over deze site: webmaster@transcendentemeditatie.be.

Meer weten? neem contact op met Alie Wouda info@natuurpraktijkaurora.nl

Bron: mijn opleiding Ortomoleculaire geneeskunde bij Walter Fache te Laarne