Een stabiel atoom lijkt op ons zonnestelsel, waarbij de elektrische lading van de kern (zon) in evenwicht is met de lading van de omringende elektronen (planeten). Ontbreekt er in de buitenste baan of schil een elektron, dan is het atoom instabiel. Een molecuul is een verbinding van meerdere atomen, waarvan de buitenste elektronen stabiele paren vormen. Een vrije radicaal is een atoom, al of niet als onderdeel van een molecuul, met een ongepaard elektron in de buitenste schil en is hierdoor instabiel. Het instabiele molecuul zal, in zijn streven naar evenwicht, een elektron van een ander molecuul afpakken, of aan een ander molecuul opdringen. Zo ontstaat een ketenreactie waarbij steeds meer vrije radicalen worden gevormd. Hoewel een vrije radicaal door elektronenoverdracht in evenwicht komt, is de functie van het betreffende molecuul blijvend beschadigd. Hierdoor worden celmembranen poreus, belangrijke enzymen onwerkzaam of kan zelfs de genetische informatie in de celkern worden veranderd. Dit leidt tot functieverlies en is de grondoorzaak van de symptomen van alle ziekten, veroudering, en degeneratie. Vreemd genoeg komen veel vrije radicalen voort uit de stof die essentieel is voor ons leven: zuurstof. Tijdens de energieproductie in onze cellen ontstaan veel zuurstofradicalen. Deze vrije radicalen, de singlet oxygen, het superoxide en de hydroxyl-radicaal, vormen de meest schadelijke en destructieve groep van radicalen in ons lichaam.
Andere veroorzakers van vrije radicaalschade hebben te maken met onze leefomgeving, voeding en gedrag. Bijvoorbeeld ioniserende straling zoals ultraviolet (zon)licht, elektromagnetische straling (elektra, magnetron, radar, zenders) evenals chemicaliën (zware metalen, oplosmiddelen, voedseladditieven), alcohol, roken, verkeerde voeding, stress, trauma en veroudering.
Toch zijn vrije radicalen niet altijd slecht. De fagocyten (vreetcellen) van ons immuunsysteem produceren vrije radicalen, waarmee ze bacteriën en andere indringers vernietigen. Dit zijn door enzymen gecontroleerde en gereguleerde radicaalreacties.
Een goede bescherming tegen de ongebreidelde en vernietigende kettingreacties van vrije radicalen is van levensbelang. Daarom hebben we in de loop van de evolutie een antioxidant systeem ontwikkeld. Antioxidanten kunnen één of meer elektronen afstaan om een radicaal te neutraliseren, zonder dat ze zelf een vrije radicaal worden. Zo stoppen ze de destructieve ketenreactie van radicaalvorming.
De spil van dit antioxidant-systeem is het enzym glutathion peroxidase, dat bovendien ook afvalstoffen en zware metalen uit ons lichaam afvoert. Als we jong en gezond zijn en via onze voeding voldoende grondstoffen ervoor binnenkrijgen, maakt ons lichaam per dag ongeveer 10 gram glutathion.
Voor een juiste werking van onze eigen (endogene) antioxidanten, is de aanvoer van antioxidanten via voeding (exogeen) noodzakelijk. Dit zijn o.a. de vitaminen A, C en E. Daarnaast zijn voor de aanmaak en recycling van onze antioxidant-enzymen voldoende vitaminen van het B-complex en de mineralen magnesium, selenium, zink, mangaan en koper noodzakelijk.
Het onschadelijk maken van vrije radicalen en de afvoer van gif- en afvalstoffen is de basis voor een optimale gezondheid en ziektepreventie.
Het lichaam produceert antioxidanten om de schade van vrije radicalen te beperken. Echter, onze moderne leefstijl, de toenemende milieuvervuiling en de verminderde aanmaak van antioxidanten tijdens het ouder worden (boven de 35 jaar) veroorzaken een tekort aan antioxidanten. Schade door vrije radicalen houdt verband met onder andere een verminderde afweer, voortijdige veroudering, hart- en vaatziekten, kanker en staar.
Ondersteuning van ons antioxidant systeem met behulp van supplementen bevordert de vitaliteit, versterkt het immuunsysteem en helpt verouderingsziekten te voorkomen.
