HET DRAAGKRACHT-DRAAGLASTMODEL

Het model van de draagkracht-draaglastanalyse maakt inzichtelijk waarom een situatie te veel kan zijn voor iemand. Wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht, ontstaan er problemen. De weegschaal slaat door naar één kant. Dit kan gebeuren doordat er bijvoorbeeld veel in korte tijd gebeurt of wanneer het heel druk is, waardoor de draaglast groter wordt (zwaarder). Maar het kan ook zijn dat iemand moe of ziek is, waardoor zijn draagkracht vermindert. Het resultaat is dat de eisen die gesteld worden groter zijn dan de persoon aankan of denkt aan te kunnen. Door te inventariseren wat er op het ene en het andere schaaltje ligt, krijgt men al snel inzicht of er balans of disbalans is. Bij disbalans is een actie tot verandering noodzakelijk om (langdurig) ziekteverzuim te voorkomen. De aanpak kan gericht zijn op het verminderen van de draagbelasting, maar ook op het vergroten van de draagkracht. Zo kan de draagkracht verminderd zijn door privéproblemen of door een voortschrijdende leeftijd. Psychische overbelasting ontstaat veelal door langdurige overbelasting. Onderbelasting bij een normale draagkracht kan echter ook leiden tot psychische overbelasting, vooral door gevoelens van ontoereikendheid. Wie gedurende langere tijd werk moet doen dat ver onder zijn niveau ligt, krijgt daar last van. De disbalans kan dan bijvoorbeeld leiden tot depressieve gevoelens, demotivatie en uiteindelijk tot ziekteverzuim. Het ontstaan van psychische overbelasting is een spiraalsgewijs proces. Door het werken (en leven) onder relatief hoge spanning ten gevolge van een disbalans in de belasting-belastbaarheid, ontstaan op den duur psychische en/of fysieke signalen. Inspanning wordt hierbij vaak onvoldoende afgewisseld met ontspanning. Opvallend bij het ontstaan van een burn-out is dat deze signalen door de persoon zelf gebagatelliseerd en ontkend worden. Vooral deze afweermechanismen leiden tot een negatieve spiraal waarin de spanning steeds verder toeneemt en de signalen uiteindelijk symptomen worden.

Wat heb je nodig om te herstellen?

Voldoende rust en slaap van goede kwaliteit zijn noodzakelijk om goed te herstellen van de inspanningen van de (werk)dag. Het is een voorwaarde voor een probleemloos functioneren gedurende de dag. Iemand is overbelast wanneer zijn normale rust en slaap niet meer volstaan om volledig te herstellen van een geleverde inspanning. Bij mensen die een burn-out hebben gekregen, is over een langere periode de belasting (of stress) gestegen, terwijl het biologische herstel (biologische component) tekortschoot. Biologische componenten van een burn-out kunnen zijn: een ontregeling van hormonen, een verminderd immuunsysteem, etc. Er wordt dagelijks meer energie verbruikt dan zich kan herstellen. Het lichaam geeft wel signalen af over de toenemende vermoeidheid en overbelasting, maar er worden onvoldoende maatregelen getroffen (of er kúnnen onvoldoende maatregelen getroffen worden) om het tij te keren. Door systematische overbelasting blijft het lichamelijk herstel in toenemende mate achter. Zo groeit een herstelschuld. Nog afgezien van alle belasting of stressfactoren waar iemand dagelijks mee te maken heeft, leidt dit proces van groeiende herstelschuld tot een chronische stressconditie. Als oplossing voor de vermoeidheid gaat het stresssysteem namelijk automatisch harder werken, om het lichaam van de nodige energie te voorzien. Deze compensatoire stressreactie ervaren mensen meestal niet als ‘stress’, maar als ‘ik was moe, maar nu voel ik me energiek’.Kenmerkende factoren die de disbalans en instabiliteit in stand houden, zijn:

• Persoonlijke eigenschappen (psychische component) Voorbeelden hiervan zijn: de lat (te) hoog leggen voor zichzelf en anderen, geen nee kunnen zeggen, gebrekkige planningsvaardigheden of een slechte balans tussen werk en privé, vaak ook door problemen thuis of bijvoorbeeld een slecht huwelijk. Thuis loopt het helemaal niet lekker, dus stort men zich volledig op het werk. Soms hebben mensen een sterke behoefte om zich nuttig te voelen; hoe harder men werkt, des te nuttiger men zich voelt. Zo zijn er ook mensen die voortdurend nieuwe uitdagingen zoeken om geprikkeld te worden.
• Inhoud van het werk (sociale component) Voorbeelden hiervan zijn: onduidelijke taken, onduidelijke verantwoordelijkheden en/of een voortdurende druk om te presteren. Eigenschappen van het team waarin gewerkt wordt Voorbeelden hiervan zijn: conflicten, slechte sfeer, getreiter, slecht doorspreken van afspraken, meerdere functies met strijdige belangen en weinig waardering.
• Kenmerken van de organisatie Het gaat hier om kenmerken die niet goed aansluiten bij de kenmerken van de persoon. Bijvoorbeeld: een organisatie is grensverleggend, terwijl de werknemer behoefte heeft aan stabiliteit.Personen met een burn-out zijn vaak mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Harde werkers met veel plichtsbesef. Zij zijn het die uiteindelijk vastlopen en een burn-out krijgen. Een burn-out ontstaat niet plotseling, maar geleidelijk. In een vroeg stadium zijn er vaak al signalen. Mensen die gevoelig zijn voor een burn-out willen graag hun best doen, waardoor zij wel de laatsten zijn om naar de waarschuwingen van hun lichaam of omgeving te luisteren. Ze stomen gewoon door.

Lees verder

Alie Wouda Afspraak maken? info@natuurpraktijkaurora.nl

Wat is burn-out
Het draagkracht-draaglast model
Vecht-of-vluchtreactie
SYMPTOMEN Bij een burn-out
Test je kans op stress en daardoor burn-out.
Stress – Lichamelijke Symptomen Test
Wat gebeurt er in je hoofd en je lijf bij burn-out?
Wat kan je er aan doen? a) Mindfulness